Hop is een belangrijk ingrediënt bij de bereiding van bier. In 1564 bouwde de brouwer Wouter van Uden op die plaats aan de Orthenstraat ter uitbreiding van zijn brouwerij een pakhuis voor de opslag van het hop, dat hij De Gulden Hopsack noemde. Dit pakhuis is echter niet het huidige gebouw. In 1600 kocht een andere brouwer, Wouter Jansz van Wel, het gebouw, dat hij in 1619 vervangen bleek te hebben door het huidige pand.

Wouter Jansz van Wel was niet de enige brouwer in de stad. In 1568 waren er 22 bierbrouwerijen in Den Bosch. In 1601 was het aantal opgelopen tot 51. De Bosschenaren bleken dus wel van een biertje te houden. Nu was dat niet zo verwonderlijk: het drinkwater was onbetrouwbaar en vaak besmet. Dat maakte bier volksdrank nummer één. Toch heeft De Gulden Hopsack niet lang deel uitgemaakt van een brouwerij.

Sedert de zeventiende eeuw heeft het in hoofdzaak als woonhuis gefungeerd. Toch kwam het niet helemaal los van de alcohol. Nadat de bierbrouwers vertrokken waren, bood het pand tot 1643 onderdak aan de wijnkoper Hulderinckx. Een eeuw later was het in bezit van de grossier in wijn Kippinx, die het gebouw aan diverse personen verhuurde. In de vorige eeuw werd De Gulden Hopsack eigendom van de firma Van Miert, die er een opslagplaats voor ijzerwaren van maakte, waardoor het pand nogal wat wijzigingen onderging. Hoewel De Gulden Hopsack tot 1970 eigendom van de firma was, werd het later veelal verhuurd, onder andere aan de mandenmakerij Van Rooij en Pasman's aardappelcentrale.

De eerste restauratie had in 1923 plaats door hetzelfde aannemingsbedrijf, dat van 1973 tot en met 1975 de meest recente restauratie uitvoerde: De Bont Van Hulten. In 1970 was het pand door de bankiers Van Lanschot aangekocht, en het werd ingrijpend gerestaureerd en in oude luister hersteld. Onder andere werden de prachtige plafondschilderingen die toen tevoorschijn kwamen, gerestaureerd. Bij deze restauratie kwam ook het bewijs, dat hier zeker hop opgeslagen heeft gelegen: tussen de vloernaden werden nog hopzaden aangetroffen.

Van deze drie huizen, had het eerste, gerekend als men kwam van Orthen, den naam van de Gulden hopzak; heette het tweede de Struis of wel de Vogel Struis, ook wel de Gulden Struis en het derde eerst de Wildeman, later de Gulden of de Vergulde brouwkuip.

Het eerst bedoelde huis werd 9 Februari 1564 (Reg. n° 236 f. 4) door Dierck 1) en Margriet Loeff, kinderen van Henrick Loeff den oude; door Jan, zoon van Albert Wellens en van Agnes, de dochter van genoemden Henrick Loeff, alsmede door genoemde Dierck, Margriet en Jan namens Henrick en Leonard, onmondige kinderen van Alberts Wellens en Agnes Loeff voornoemd, verkocht aan den bierbrouwer Wouter, zoon van Jan Gooswijnszn van Uden; het werd alstoen gezegd te zijn: huys, erve, hoff met twee af terhuysen, onder een dack staende ende eenen stalle, daer achteraen staende, gelegen aen den Hoogen Steenweek tegenover de Visstraet tussen erve Gijsbert Henrickszn. aen d'een syde ende tussen erffnisse Hanrix van Gangel, laeckencooper aen d'ander syde, streckende van de voors. straete tot den water aldaer loopende.

Genoemde van Uden brak daarop al de gebouwen, waaruit dit huis bestond, af en maakte daarvan: een ledige plaetsse oft erffnisse, streckende van de voorstraete achterwarts tot aen een deminghuys by den voors. (van Uden) daergestelt ende getimmert, staende tot den water toe aldaer achtervlietende, met de watersteygeringe daer af ter staende (n.b. dit „deminghuys” maakte later deel uit van het door hem gebouwd huis de Vergulde brouwkuip). Van meergenoemden van Uden kwam dit ledig erf met hetgeen daarachter, als gezegd, gebouwd was aan diens dochter Christina van Uden, welke het ten huwelijk bracht aan haren man Jan van Vechel, den zoon van Joost Leonardszoon; hunne kinderen, zijnde: Joost, Wouter, Agnes, Margriet en Aleid van Vechel, voor welke vier laatstgenoemden, omdat zij toen nog minderjarig waren, optrad hun curator Adriaan de Roy Adriaanszn, verkochten dat erf Maart 1600 aan den bierbrouwer Wouter Janszn van Wel; hij bouwde daarna daarop het huis 2), dat er thans nog op staat en waarvan de gevel thans nog is, zooals hij dien bouwde ; deze is de eenige, welken men uit zijnen tijd in den Bosch nog vindt. Zijne dochter Anna, huisvrouw van Jan van Geffen en zijne overige erven verkochten 18 April 1637 dit huis, waarin toen woonde de wijnkooper Gerard Hulderincx, aan Jacques de Lange, kapitein-geweldiger over het garnizoen van den Bosch, die het 3 Februari 1643 (Reg. n° 387 f. 168 vso) weder verkocht aan mr. Peter van Bree, notaris en procureur te den Bosch; diens kinderen Jacob en Boudewijn van Bree, dezen ook nog als erfgenamen van wijlen hunnen broeder Dr. Peter van Bree, verkochten het 24 November 1694 (Reg. n° 481 f. 61) aan Josina en Maria van Vechel.

Het hierop volgend huis, de Struis, ook de Vogel Struis of wel de Gulden Struis geheeten, werd door de kinderen van Ariken van Bommel wed. van Anthonis Anthoniszn van Berck in 1628 verkocht aan Dorfken Ysbrants, die huwde eerst met Jan van de Water en daarna met Herbert van den Wyer. Den 30 Augustus 1729 werd het ten laste van de erfgenamen Daniel

Van het derde huis, dat als gezegd aanvankelijk de Wildeman heette, was de oudst bekende eigenaar Jan Dirckszn Schoircops; het werd ten zijnen tijde gezegd te zijn: huys, erve, hoff ende achterhuys, gelegen in de Ortenstraet tussen erve Dirx, sone wylen Jacobs van Hedel, aen d'een syde ende tussen huys ende erve Jacobs Donck aen d"ander syde, streckende van de gemeyn straet achterwarts totten water aldaer vlietende; na zijnen dood kwam het in vruchtgebruik aan zijne weduwe Yda, dochter van Hanrick Stapparts Peeterszoon; zij deed 3 Februari 1559 (Reg. n° 203 f. 128) afstand van den tocht van dit huis, dat toen gezegd werd te staan tusschen het erf van Catharina weduwe van Jan, den zoon van Willem Pijnappel Janszn., aan de eene zijde en het huis de Struis, toebehoorende aan Mathijs van den Wiel, aan de andere zijde, aan hare kinderen Jenneken, Yda, Henrica en Maria Schoircops; dezen verkochten het nog denzelfden dag aan meergenoemden Wouter van Uden, die het gedeeltelijk afbrak en daarvan maakte: een voorhuys met een achtercoken daer teynden after aen gestaen, met noch een ander onderschooten camerke er aen, ledige plaetse, een schoon groot nyeuw brouhuys ende brouwerye ende onder 't voirs. voorhuys twee schoone onderschoten kelders van voore tot af ter ende onder 't voirs. brouhuys oick eenen schoonen overwulffden kelder met syne geplaveyde deminge. Hij gaf toen daaraan den naam, zeker wegens het beroep van bierbrouwer, dat hij daarin uitoefende, van de Gulden Brouwkuip, evenals hij om dezelfde reden het eerst bedoeld huis genoemd zal hebben de Gulden hopzak. Zijne dochter Christina erfde het van hem en bracht het ten huwelijk aan haren genoemden man Jan van Vechel. Hunne hiervoren gemelde kinderen verkochten het 1 Maart 1600 ook aan den mede reeds genoemden bierbrouwer Wouter Janszn van Wel, zoodat het

Reeds sedert het eerste begin van den Bosch vond men daar bierbrouwerijen, zooals blijkt uit J. van Oudenhoven l.c. p. 34. Zij waren niet alleen eene bron van inkomst voor de ingezetenen maar ook voor den Hertog van Brabant, want hij hief van de daarin gemaakte bieren eene belasting onder den naam van gruitgeld.

Het brouwen van bier werd oudtijds in den Bosch beschermd door invoerrechten op de van het buitenland inkomende bieren en door de bepaling, dat binnen anderhalf uur af stands van de stad geene andere bierbrouwerijen mochten zijn dan huisbrouwerijen, d.w.z. brouwerijen, waarin uitsluitend voor de leden van het gezin bier gebrouwen werd; het 1 1/2 uur werd gemeten van af de poorten der stad langs den openbaren weg of heerbaan tot aan den dorpstoren; in de dorpen, die op een verderen afstand lagen, mochten met vergunning van 's Lands Eegeering wel bierbrouwerijen opgericht worden, maar het daarin vervaardigde bier mocht niet binnen den Bosch worden gebracht. Ten einde te voorkomen, dat de Bossche bierbrouwers monopolie maakten, was bepaald, dat niet meer dan twee brouwers zich met elkaar mochten associeeren. Voorts waren zij verplicht den eed te zweren van hunne bieren niet met voor de gezondheid schadelijke bestanddeelen te zullen vervalsenen; zij mochten alleen bier brouwen van tarwe, garst, haver of spelt. Uit hunne brouwerijen mocht het bier alleen vervoerd worden door de leden van het Bierdragersgilde, welke bepaling later wegens de sterke toeneming der bierbrouwerijen in den Bosch, omdat de leden van dit gilde dientengevolge niet talrijk genoeg waren om al het aldaar gebrouwen bier te vervoeren, in zooverre gewijzigd werd, dat het vervoer ook mocht geschieden door beëedigde knechts der brouwers. Voor de behoorlijke maat van de vaten, waarin het

In het jaar 1568 waren er in den Bosch 22 bierbrouwerijen voor den verkoop 4), welk getal tot het jaar 1601 aanmerkelijk toenam, zoodat er in dat jaar reeds 51 waren; in de 17e eeuw namen de bierbrouwerijen in den Bosch sterk af en ten tijde van van Heurn nog meer en wel, zoo schreef hij, wegens het toenemend gebruik van koffie, thee en wijn, zoodat er in 1740 nog maar 17 bierbrouwerijen in die stadwaren; later, omstreeks 1780, waren er slechts zeven meer: n.1. de Vergulde Brouwkuip aan de Orthenstraat en de Gulden Laars (de Witte hond) op den Hoogen Steenweg; de Witte Zon, het Anker, en de Witte Zwaan in de Vughterstraat; de Drie Zwanen op den Vughterdijk en de Roode Kroon op het Hinthamereind; mouterijen, die men oudtijds ook in den Bosch vond, bestonden er ten tijde van van Heurn geen van allen meer; de bierbrouwers maakten alstoen daar zelf hun mout.

Jan Gerardszoon van Geffen als man van Anna en Cornelis Goossens als man van Everken, dochters van genoemden bierbrouwer Wouter Janszn. van Wel en Heylken van Heesch Walraafsdochter, alsmede Jan Crijnen de Beer, wonende te Well, als man van Agnes, dochter alsvoren, verkochten 18 April 1637, evenals zij toen ook het huis de Gulden Hopzak verkochten (Reg. n° 338 f. 456), het huis de Gulden Brouwkuip, zijnde toen eene woning en bierbrouwerij met erf en tuin, staande en gelegen aan de Orthenstraat en zich achterwaarts uitstrekkende, de woning en bierbrouwerij met erf tot aan de Dieze en de tuin van af het huis de Gulden Hopzak ook tot aan de Dieze, wordende zij begrensd eenerzijds door eene poort en erf van een huis, toebehoorende aan de Regulieren van Mariënhage bij Eindhoven en anderzijds door het huis de Struis, en zijnde zij bewoond en gebruikt geweest door Jan, den zoon van genoem-

Dirck Kivits, kleermaker te den Bosch, verkocht 3 Januari 1678 het huis en bierbrouwerij de Vergulde brouwkuip bij gerechtelijke uitwinning aan Johan van Eyl, ook woonachtig aldaar. Diens vrouw was Maria de Wijs, de zuster van Helena de Wijs, welke laatste 26 Mei 1675 huwde met den Bosschen boekdrukker Jan Scheffers, den zoon van Jan en Maria de Guliker. Daar de vrouw van genoemden van Eyl kinderloos overleed, zoo erfde de helft van het huis de Vergulde brouwkuip hare gezegde zuster Helena, waarna deze en haar zwager, Johan van Eyl voornoemd, het 7 Januari 1704 verkochten aan Hendrik van Amelsvoort, wonende te den Bosch; dat huis werd toen aldus omschreven: „huys, erve, kelders, aghterkeucken, camerke, ledige plaetse, brouwkuyp etc, genaemt de Vergulde brouwkuyp” staande aan de Orthenstraat tusschen het huis en erf, eertijds der Regulieren van Marienhage, nu van Roelant Schoft, ex uno, en het huis en erf de Gulden Struis van Daniel Stans Molenmakers, ex alio, strekkende vanaf de Orthenstraat tot aan de Dieze.

Gezegde van Amelsvoort had van zijne vrouw Helena Smits deze kinderen: Godefridus van Amelsvoort, die het huis de Vergulde Brouwkuip erfde; Dorothea Maria van Amelsvoort, echtgenoote van Petrus Josephus Vogelvanger; Helena van Amelsvoort, echtgenoote van Franciscus Wynandus baron van Renesse van Wilp, (met wien zij in 1740 huwde) en Jacoba van Amelsvoort, echtgenoote van Godefridus Josephus Auwen; laatstgenoemde echtelieden erfden dit huis van Godefridus